Wyrok TK: korzyść dla firm i kłopot dla samorządów

Dlaczego niedawny wyrok Trybunału Konstytucyjnego jest ważny?

Trybunał Konstytucyjny wydał niedawno istotny wyrok dotyczący podatku od gruntów firmowych. Wyjaśniamy, dlaczego to orzeczenie jest ważne.

Eksperci portalu 4FS.pl niedawno przygotowali artykuł dotyczący kontrowersji związanych z koniecznością płacenia podatku od nieruchomości lub podatku rolnego. Chodziło o to, że nie zawsze oczywiste jest, jaki podatek powinien zapłacić właściciel nieruchomości. Okazało się, że niedawno Trybunał Konstytucyjny wydał ważne orzeczenie powiązane z tą tematyką. Warto zatem dokładnie wyjaśnić, dlaczego wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2021 r. (SK 39/19) jest istotny dla firm. Będzie miał on spore znaczenie również z punktu widzenia samorządów, które ostatnio muszą zmagać się ze sporymi problemami finansowymi. Spadek wpływów z podatku od nieruchomości może być dodatkowym czynnikiem, który pogorszy finansową kondycję gmin.

Przedsiębiorca aż przez 7 lat walczył o swoje interesy

W kontekście lutowego wyroku TK, na pewno warto zaprezentować tło sprawy, która doprowadziła do wspomnianego orzeczenia. Bezpośrednią przyczyną sporu, który zaowocował skargą do Trybunału Konstytucyjnego była decyzja władz jednej z gmin. Na początku stycznia 2014 r. ustaliła ona wymiar podatku od nieruchomości według stawek właściwych dla firm. Podatnik prowadzący działalność gospodarczą nie zgodził się z tą decyzją argumentując, że w praktyce sporna nieruchomość wcale nie jest wykorzystywana na potrzeby firmowe. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w sierpniu 2014 r. podzieliło stanowisko gminy twierdząc, że brak aktualnego wykorzystania nieruchomości na potrzeby firmowe nie ma znaczenia. Zdaniem SKO, decydujące jest to, że przedsiębiorca potencjalnie może wykorzystać posiadane grunty i budynki do prowadzenia działalności gospodarczej.

Właściciel firmy nie składał jednak broni, o czym świadczy skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego oddalona wyrokiem z dnia 21 listopada 2014 r. Niekorzystne dla podatnika stanowisko zajął także Naczelny Sąd Administracyjny oddalając skargę kasacyjną w dniu 16 maja 2017 r. NSA podobnie jak wojewódzki sąd administracyjny stwierdził, że sama możliwość użycia nieruchomości na cele firmowe uzasadnia jej opodatkowanie wysoką stawką. W odpowiedzi właściciel nieruchomości postanowił jeszcze wykorzystać możliwość wniesienia skargi konstytucyjnej, co okazało się dobrym rozwiązaniem.

Samo posiadanie działki nie przesądza o podatku…

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 lutego 2021 r. (SK 39/19) stwierdza, że przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatkową jedynie z powodu posiadania nieruchomości. Stanowiłoby to bowiem pogwałcenie art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny uznał również, że artykuł 1a ustęp 1 punkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1170) jest niezgodny z Konstytucją jeśli jego interpretacja zakłada, że o podatkowej kwalifikacji nieruchomości przesądza jedynie posiadanie tego gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę albo inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą.

Warto podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny już w wyroku z dnia 12 grudnia 2017 r. (sygn. SK 13/15) zwrócił uwagę na problem dotyczący zakwestionowanego później przepisu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Rząd nie wprowadził jednak odpowiednich zmian ustawowych. Zostanie on zmuszony do tego przez niedawny Wyrok TK z 24 lutego 2021 r. (SK 39/19). Na razie niestety nie wiemy, kiedy ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. zostanie odpowiednio skorygowana.

Różnica stawek za 1 mkw. stanowi kłopot dla firm

W nawiązaniu do lutowego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, na pewno należy wspomnieć o dużej różnicy stawek podatkowych dla przedsiębiorstw/przedsiębiorców oraz pozostałych podatników. Ten czynnik niestety zachęca organy administracji publicznej do stosowania interpretacji prawnych, które są niekorzystne z punktu widzenia firm. W 2021 r. maksymalna stawka podatkowa dotycząca gruntów wykorzystywanych do działalności gospodarczej wynosi aż 0,99 zł/mkw. Analogiczna stawka dla pozostałych gruntów to 0,52 zł/mkw. Z kolei kwalifikacja budynku lub jego części jako firmowego skutkuje podniesieniem rocznej stawki podatkowej za 1 mkw. powierzchni z 0,85 zł do 24,84 zł.

Wyrok TK oznacza kolejny cios budżetowy dla gmin

Nie ulega wątpliwości, że opisywany wyrok Trybunału Konstytucyjnego stanowi niekorzystną informację dla gmin zmagających się ze skutkami pandemii COVID-19. Chodzi nie tylko o te samorządy, które ze względu na wcześniej stosowane praktyki teraz mogą spodziewać się roszczeń przedsiębiorców o zwrot części zapłaconych podatków od nieruchomości. Orzeczenie TK wyklucza też przyszłą możliwość osiągania wyższych wpływów podatkowych jeśli przedsiębiorca przejściowo nie wykorzystuje działki lub budynku na cele firmowe.

Na razie trudno powiedzieć, jak bardzo samorządy ucierpią z powodu lutowego wyroku TK i oczekiwanego doprecyzowania przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Warto jednak zwrócić uwagę, że niekorzystne dla gmin zmiany prawdopodobnie zbiegną się w czasie z reformą podatkową ograniczająca samorządowe wpływy z PIT (poprzez podwyższenie kwoty wolnej od podatku).