Dezynfekcja powierzchni to nie tylko alkohol

W związku z nadal panującą pandemią SARS-CoV-2 wszyscy zadajemy sobie pytanie, jakie preparaty czy też substancje są w stanie skutecznie dezaktywować wspomnianego wirusa. Zanim jednak o substancjach, to warto przypomnieć, że produkty, które będą nam służyły do dezynfekcji powierzchni muszą być odpowiednio przebadane, a więc przynajmniej według normy EN 14476 oraz posiadać odpowiednie pozwolenie, które wydaje Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Tylko tak zarejestrowane preparaty dają nam pewność skutecznego i bezpiecznego stosowania. Pojawiające się co chwilę wytyczne pokazują nam coraz szerszy wachlarz substancji, które są skuteczne wobec SARS-CoV-2. I tak np. International Pharmaceutical Federation (FIP) podała listę środków dezynfekujących w zależności od obiektu, który mógł ulec skażeniu, natomiast sama lista została opracowana przez Chińskie Stowarzyszenie Farmaceutyczne, które w przypadku dezynfekcji powierzchni poza preparatami alkoholowymi zaleca preparaty zawierające w swoim składzie: chlor, dwutlenek chloru, kwas nadoctowy oraz nadtlenek wodoru, który zalecany jest również do dezynfekcji powietrza. ECDC – Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób opublikowało wytyczne dot. sprzątania w placówkach innych niż placówki służby zdrowia, np. urzędy, biura czy środki transportu publicznego, wskazując, że skuteczną substancją w walce z SARS-CoV-2 jest podchloryn sodu.Obecnie na rynku polskim jest wiele firm posiadających w ofercie preparaty zawierające w swoim składzie ww. substancje, jak również te, które stanowią najszerszą grupę produktów do dezynfekcji powierzchni na bazie amin, są to np. QAV (czwartorzędowe związki amoniowe).Przechodząc do charakterystyki substancji, o których mowa wyżej należy zaznaczyć, że są to substancje wykazujące szerokie spektrum działania bójczego wobec: wirusów (w tym osłonkowych, jakim jest koronawirus czy też wirus grypy), bakterii, grzybów, prątków czy spor bakterii.

Chlor – występujący bardzo często w postaci tabletek do rozcieńczenia z wodą, które posiadają możliwość stosowania wobec zabrudzeń biologicznych, np. krew, wydzielina. Stężenie roztworu roboczego wykonujemy zgodnie z instrukcją producenta zawartą na etykiecie. Stabilność roztworu roboczego po przygotowaniu wynosi przeważnie 24 godz., pod warunkiem, że nie jest on wizualnie zanieczyszczony (nie widać w nim gołym okiem zabrudzeń). Chlorowce, jak potocznie się nazywa preparaty chlorowe, posiadają właściwości wybielające i dezodorujące, poza powierzchniami można je również stosować np. do kratek ściekowych, zlewów, sanitariatów, szaletów miejskich, kontenerów i pojemników na śmieci i odpady.Preparaty chlorowe mają również swoje mankamenty, jak zapach, toksyczność, a więc działanie drażniące na drogi oddechowe i błony śluzowe czy konieczność spłukiwania wodą z powierzchni, takich jak: blaty czy powierzchnie mające kontakt z żywnością. Jednak czy w obliczu pandemii SARS-CoV-2 można to uznać za mankament? Najważniejszą w tym przypadku wartością dodaną jest skuteczność, którą wykazują preparaty zawierające w swoim składzie chlor.

Dwutlenek chloru – jest najbardziej selektywnym utleniaczem, jego skuteczność jest co najmniej tak wysoka jak chloru, ale możliwa do osiągnięcia przy niższych stężeniach. Preparaty zawierające w swoim składzie dwutlenek chloru charakteryzują się szerokim spektrum bójczym, w porównaniu do chloru jest on bardziej skuteczny w przypadku niszczenia zarodników wirusów czy bakterii. Ponadto jest substancją, która nie ma intensywnego zapachu oraz bardzo dobrze się rozpuszcza w wodzie. W przypadku dwutlenku chloru WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca go do dezynfekcji wody pitnej w kontekście ewentualnego skażenia jej koronawirusem, natomiast preparaty na bazie dwutlenku chloru są wybierane w pierwszej kolejności w przypadku zapobiegania i kontroli skażenia wody bakterią Legionella. Preparaty na bazie dwutlenku chloru poza powierzchniami dużymi, tj. podłogami, mogą być stosowane do dezynfekcji, np.: drzwi, włączników światła, klamek, parapetów itp. Ponadto mogą być używane do dezynfekcji pomieszczeń poprzez zamgławianie.

Kwas nadoctowy – jest kolejną substancją zalecaną do dezaktywacji wirusa SARS-CoV-2. Charakteryzuje się szerokim spektrum działania, jest wysoce skuteczny dzięki swojemu silnemu działaniu utleniającemu. Preparaty na bazie kwasu nadoctowego wykazują dobrą tolerancję materiałową, mogą być stosowane do blatów, poręczy itp. Wadą preparatów na bazie kwasu nadoctowego jest uciążliwy zapach, a także działanie podrażniające oczy i drogi oddechowe.

Podchloryn sodu – jest substancją znaną na świecie od ponad 200 lat i charakteryzuje się szerokim zastosowaniem. Zapachem zbliżony jest do chloru, wykazuje silne właściwości utleniające, dlatego często stosowany jest jako substancja odkażająca wodę w basenach. Posiada szerokie spektrum bójcze, jest szybkim zabójcą dla wirusa. Poza dezynfekcją podłóg preparaty na bazie podchlorynu sodu, mogą być używane do odkażania armatury sanitarnej, kabin prysznicowych, zlewów, umywalek, muszli klozetowych, pisuarów oraz innych urządzeń sanitarnych, a także do powierzchni mających kontakt z żywnością. Podchloryn sodu znakomicie sprawdza się w usuwaniu nieprzyjemnych zapachów, likwidując bakterie odpowiedzialne za rozkład. Podobnie jak chlor, ma wady w postaci nieprzyjemnego zapachu czy drażniącego wpływu na oczy lub drogi oddechowe, natomiast stężony wykazuje działanie żrące.

Nadtlenek wodoru – jest to kolejna substancja po dwutlenku chloru, którą możemy stosować do dezynfekcji pomieszczeń poprzez zamgławianie, a przy tym jest bardzo bezpieczna, ponieważ możemy proces zamgławiania wykonać w obecności ludzi. Nadtlenek wodoru jest substancją znaną nam z preparatu znajdującego się w każdej domowej apteczce, czyli wody utlenionej, doskonale sprawdza się w zwalczaniu drobnoustrojów, jakimi są bakterie, grzyby, wirusy. Szybko odparowuje z dezynfekowanej powierzchni, charakteryzuje się doskonałą kompatybilnością materiałową, a przy tym jest efektywny i bezpieczny w stosowaniu. Ze względu na bezpieczeństwo w stosowaniu, preparaty zawierające w swoim składzie nadtlenek wodoru mogą być stosowane do wszystkich powierzchni, zarówno dużych, tj. podłóg, jak również ponadpodłogowych, np. blaty, parapety, stoły, biurka, komputery wraz z klawiaturą itp. Innym zastosowaniem, w którym idealnie sprawdzi się nadtlenek wodoru jest dezynfekcja wind. W przypadku powierzchni mających kontakt z żywnością należy pamiętać o spłukaniu wodą.

Aminy, np. QAV (czwartorzędowe związki amoniowe) – są to substancje, które charakteryzują się dobrymi właściwościami myjącymi. Posiadają neutralny zapach, brak efektu klejenia, nie pozostawiają smug i osadów na dezynfekowanych powierzchniach, wykazują wysoką tolerancję materiałową, dzięki czemu idealnie sprawdzają się do mycia i dezynfekcji posadzek zabezpieczonych polimerami, ale także do dezynfekcji wind. Aminy są substancjami, które w porównaniu do chloru, kwasu nadoctowego czy dwutlenku chloru posiadają najlepszą tolerancję przez skórę. Warto również dodać, że są to substancje nielotne, dzięki czemu proces mycia i dezynfekcji możemy przeprowadzić w obecności osób korzystających z danego pomieszczenia. Preparaty na bazie QAV poza powierzchniami zmywalnymi mogą być stosowane do powierzchni mających kontakt z żywnością, jak również do blatów, klamek, włączników światła, komputerów wraz z klawiaturą itp.

Podsumowując, zarówno w placówkach służby zdrowia, jak i galeriach handlowych, zapewnienie czystości zawsze było konieczne, natomiast w dobie pandemii wirusa SARS-CoV-2 stało się jeszcze ważniejsze ze względu na ograniczenie jego rozprzestrzeniania się. Z nieustannie prowadzanych badań wynika, że wirus SARS-CoV-2 może przetrwać na niektórych powierzchniach przez kilka godzin lub nawet kilka dni, dlatego musimy pamiętać o dezynfekcji powierzchni, w szczególności tych, które są podatne na najczęstsze dotykanie, jak klamki, poręcze czy włączniki światła. Pierwszym wyborem powinny być profesjonalne preparaty na bazie powyższych substancji spełniające przy tym wymogi formalne, tzn. przebadane zgodnie z normą EN 14476 oraz posiadające pozwolenie do obrotu wydane przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Takie preparaty dają nam skuteczność w walce z SARS-CoV-2.

Damian Michalski

ekspert w branży środków chemii profesjonalnej